اکوسیستم نرم افزاری مدیریت دارایی
- ناصر نایب
- مقالات
- بازدید: 193
در سازمانهای گسترده و داراییمحور، مدیریت حجم گستردۀ اطلاعات و فرایندهای حوزۀ مدیریت داراییهای فیزیکی بدون بهرهگیری از سیستمهای نرمافزاری کارآمد، اگر نگوییم غیرممکن، بیتردید بسیار مشکل و ناقص خواهد بود. بدین منظور، وجود یک زیست بوم (اکوسیستم) نرم افزاری با هدف تجمیع اطلاعات و داده های ایجاد شده در سازمان امری حیاتی و مهم به حساب می آید. رشد فعالیتهای اقتصادی و ورود فناوریهای مدیریت اطلاعات در دهههای گذشته در کشور، فرهنگ بهرهبرداری از نرمافزارهای جامع مدیریت اطلاعات را گسترش داده است، اما به دلایل متعددی همچون اولویت مسائل مدیریت مالی، هستۀ اولیۀ شکلگیری سیستمهای جامع در این بخش قرار گرفت. اما با شتابگیری توسعۀ صنایع تولیدی، فرایندی و خدماتی در سال های اخیر و در کنار آن افزایش نیاز به اجرای برنامههای نگهداشت روی تجهیزات مربوطه به منظور حصول دسترس پذیری به تجهیزات، زمینۀ معرفی بیشتر سیستمهای نرمافزاری مدیریت دارایی ها نیز در کشور فراهم شد.
در سالهای اخیر، با گسترش دانش مدیریت داراییهای فیزیکی و مشاهدۀ موفقیتهای پروژههای انجامشده، اقبال به پیادهسازی سیستم های نرم افزاری یکپارچه مدیریت دارایی (EAM) و سیستمهای مدیریت مالی و سازمانی (ERP) در سازمان ها، بسیار روزافزون شده است و نیاز به تدوین اسناد پشتیبان انتخاب و پیادهسازی نظاممند این نرمافزار ها در قالب یک اکوسیستم نرم افزاری در این سازمان ها احساس نیاز شد.
در تمام سازمانهایی که فعالیتهای وسیع مدیریت داراییها بهصورت جمعآوری اطلاعات عملیاتی و مکانی داراییها، ردیابی و پیگیری دستورکارها، بودجهریزی، مدیریت موجودی مواد و قطعات یا سایر فعالیتهای حوزۀ مدیریت داراییها در جریان است، پیادهسازی نرمافزار متناسب و کارآمد از الزامات تعالی سازمانی است. نرمافزار مدیریت داراییهای فیزیکی اگر بهدرستی طراحی، آموزش و پیادهسازی شود، موانع موجود بین تیمها و سیلوهای دادهای را از بین میبرد و اطمینان ایجاد میکند که تمام افراد میتوانند به اطلاعات مورد نیاز خود برای انجام صحیح فعالیتهای حوزۀ مدیریت چرخۀعمر داراییهای فیزیکی دسترسی داشته باشند.
قبل از ورود به بحث و ارائه مطالب مرتبط با زیستبوم اطلاعات مدیریت داراییها، لازم است تعاریفی کلی در باره سیستمهای مربوط به زیستبوم یاد شده بیان شوند.
سیستم ERP یا سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی: ساختارهای برنامهریزی که در اصل در صنعت تولید برای مدیریت کارآمدتر منابع مادی توسعه یافته بود و عمدتاً به نرمافزار مدیریت مالی یکپارچه اشاره دارد سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی نامیده می شود، در حالی که برخی از ساختارهای ERP این گونه مینمایند که «همه کارها را انجام میدهند». اکثر سیستمهای ERP به طور مؤثر امور مالی، حسابداری، موجودیهای مواد، زنجیرههای تأمین و برخی عملکردهای مرتبط با منابع انسانی (مانند برگههای زمانی و حقوق و دستمزد) را مدیریت میکنند، و عموماً با وظایف متمرکز بر تعمیر و نگهداری ارتباطی پیدا نمی کنند. در واقع، ERP ها بیشترین پذیرش را در صنایع محصول محور (نظیر کارخانجات و صنایع تولیدی) و خدمات محور دارند.
سیستمهای EAM یا نرم افزارهای مدیریت دارایی های سازمانی: نرمافزار مدیریت دارایی سازمانهای فعال در حوزه تولید برق، معدن، نفت و گاز، دفاع، حمل و نقل و... به طور انحصاری بر نگهداری، بهبود قابلیت اطمینان و بهرهبرداری از داراییهای فیزیکی متمرکز بوده است. امروزه، بستههای EAM شامل مهندسی، تعمیر و نگهداری، عملیات، مدیریت مواد، خرید و توابع حسابداری به منظور جذب کل هزینههای چرخه عمر داراییها میشود. در نتیجه، EAM ها در صنایع با تعداد زیاد دارایی ها کاربرد دارند.
سیستم AIP یا برنامه ریزی سرمایه گذاری دارایی ها: این سیستمها، مبتنی بر برنامهریزی سرمایهگذاری دارایی است که اغلب توسط شرکتهایی به کار گرفته میشود که از شرایط دارایی، هزینههای نگهداری و حیاتی برای تعیین برنامههای سرمایهگذاری بلندمدت استفاده میکنند. سیستم AIP معمولا دادهها را از سیستم EAM سازمان جمعآوری میکند و برنامههای توسعه یافته آن را به سیستم ERP سازمان میفرستد.
سیستم APM یا مدیریت عملکرد دارایی ها: مدیریت عملکرد دارایی، تجسمها و تحلیلهایی را ارائه میدهد که به سازمانها کمک میکند تا داراییهای خود را بهینه کنند. سیستمهای APM محرکهای تعمیر و نگهداری مبتنی بر شرایط و پیشبینی کننده را ارائه میدهند که دستورکار را در EAM سازمان ایجاد میکند. آنها همچنین مدیریت ریسک و تعمیر و نگهداری مبتنی بر قابلیت اطمینان (RCM) را انجام میدهند که از برنامه های AIP تغذیه میشود. مطابق گزارش گارتنر، سیستمهای APM «پیشرفتهای قابل اندازهگیری در میزان در دسترس بودن، و همچنین کاهش هزینههای نگهداری و نگهداری موجودی» را ارائه میدهند و این قابلیت، وجود آنها را برای صنایع دارای دارایی، ضروری میسازد.
با تکیه بر تعاریف فوق الذکر، سيستم مديريت دارايي بـا دارا بـودن دارايــي هــاي فيزيكــي و غيـر فيزيكــي متنــوع و همچنين پراكنده، نيازمند مديريت اطالاعات دارايي به عنـوان يك توانمندساز (Enabler) مي باشد. اين توانمندساز مي تواند بـه عنـوان يك نرم افزار مديريت اطلاعـات دارايـي EAM در سـازمان وجود داشته باشد. ارتباط بين EAM و نرم افزار برنامه ريز منابع سازمان ERP و همچنين بحث اينترنت اشيا و برنامه ريزي بلند مـدت و ... بـا ايجـاد يـك زيسـت بـوم مـديريت اطالاعــات دارايــي در ســازمان ايجــاد و اهــداف مــديريت اطالاعات دارايي را دنبال مي نمايند. راهنمای بازار گارتنر (gartner market guide) نسخه مارس 2017 برای مدیریت عملکرد دارایی های سازمان، راهنمای مناسبی جهت درک و پیادهسازی اکوسیستم فناوری مدیریت دارایی است. از سوی دیگر، در محیط اجرای پروژه، انتخاب بهينه نرمافزارها و ارتباط اثربخش آنهـا بـا يكـديگر در محیطهای نامتمرکز کسب و کار، چالش اصلي سازمان های دارایی محور است. شركتهاي زيادي با استفاده بيرويه از نرمافزار به اصطلاحا ديجيتـالزدگـي يا مدگرايي (وسترمن ) روي ميآورند که در نتیجه آن عدم کارایی و حتی زیانهای ناشی از نگهداشت نا مناسب به آنها مترتب میگردد.
باید در نظر داشت که نرمافزارهای یاد شده در بخش قبل به جای رقابت، مکمل یکدیگر هستند و هر یک دیدگاه متفاوتی در مورد عملیات و سلامت دارایی و نگهداشت آن ارائه میدهند. آنها همچنین بر اساس معیارها و روشهای مختلف بهینه میشوند. به عنوان مثال، همانطور که Daryl Mathers در Plant Services بیان میکند «سیستمهای ERP شامل یک متد فکری Realtime هستند؛ در حالی که سیستمهای EAM رویکردی مناسب در این مورد دارند». شکل 1 نشان میدهد که چگونه این سرویسها با یکدیگر ارتباط دارند. این ارتباط به صورت نمادین در این شکل نشان داده شده است.
سیستم مدیریت عملکرد دارایی ها (APM)
مدیریت عملکرد دارایی ها (APM) به معنی کنترل روشهایی است که با استفاده از آنها می توان وضعیت دارایی های فیزیکی را پایش کرد و با استفاده از اطلاعات عملکرد دارایی ها، بهینه ترین اقدامات را بمنظور تعمیرات و نگهداری دارایی ها انجام داد. سیستم مدیریت عملکرد دارایی ها (APM)، یکی از مهم ترین مکمل های سیستم مدیریت دارایی ها (EAM) می باشد و کمک زیادی به ثبت دقیق و بروز اطلاعات می کند. نرمافزار مدیریت عملکرد داراییها (APM)، مدیریت آسانتر و کارآمدتر دارایی را به صورت گسترده، با استفاده کاربران از هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء در فعالیتهای روزمره نگهداری و تعمیرات امکان پذیر میسازد. پذیرش، انعطافپذیری و نوآوری مهم ترین موضوعاتی هستند که در آینده، بین شرکتهای سازنده نرمافزارهای مدیریت و پشتیبانی از داراییها تمایز ایجاد خواهد کرد و این تمایز جز در یک سیستم مدیریت عملکرد دارایی ها وجود نخواهد داشت، چرا که یک کاربر تمامی اطلاعاتی را که در سیستم ثبت می کند، قابل اعتماد نیستند و معمولا این اطلاعات با تاخیر یا تفسیر و بصورت سلیقه ای و بر اساس شرایط در نرم افزار ثبت می شود و کیفیت لازم را ندارد، اما به اطلاعاتی که مستقیما از دارایی های فیزیکی و بر اساس سنسورها و... دریافت می شود، مانند دمای بدنه ترانسفورماتور، ولتاژ خروجی، بار و سایر پارامترهایی که بصورت بهنگام اندازه گیری می شوند، می توان اطمینان بیشتری داشت.
وضعیت سلامت دارایی ها (Asset Health) و پیش بینی قابلیت اطمینان (Reliability Projections) از مهم ترین خروجی هایی هستند که سیستم مدیریت عملکرد دارایی ها ایجاد می کند و با استفاده از این داده ها می توان دارایی های فیزیکی را از نظر قابلیت اطمینان و سطح سلامت اولویت بندی کرد و برنامه های بازدید دوره ای را بر این اساس تهیه نمود.
از دیگر خروجی های مهمی که سیستم مدیریت عملکرد دارایی ها دارد، صدور برخی هشدارها در قالب درخواست کار یا دستورکارهای اضطراری است. سیستم های مدیریت عملکرد دارایی ها باید توانایی صدور درخواست کار (Work Request) به منظور صدور دستورکار (Work Order) برنامه ریزی شده و همچنین صدور دستورکار اضطراری بر اساس شرایط از پیش تعریف شده در نرم افزار را داشته باشند. تاکید می گردد ارتباط نرم افزار EAM و APM مکمل همدیگر است و این تصور که نرم افزارهای APM نسل جدیدی از نرم افزارهای مدیریت دارایی می باشند، به هیچ عنوان تصور صحیحی نمی باشد.